Sinds twee jaar is er veel nieuws over een ‘nieuwe’ verontreiniging, “PFAS”, die veel overlast heeft gegeven in de bouw- en bodemwereld. Recent is in Amerika aangetoond dat er een bacterie is die deze zorgwekkende stoffengroep afbreekt. Geofoxx en Orvion verrichten samen onderzoek naar de mate waarin planten bodemverontreinigngen kunnen aanpakken. De hierbij gebruikte DNA-analyses gaven aanleiding te vermoeden dat deze bacterie ook in de provincie Zuid-Holland aanwezig is. Met steun van de provincie Zuid-Holland en de Omgevingsdienst Midden-Holland is specifiek onderzoek verricht.
Poly- en perfluoralkylstoffen ofwel PFAS kennen vele nuttige toepassingen en worden gebruikt in bijvoorbeeld anti-aanbakpannen, kleding en blusschuim. Handige eigenschappen van deze stoffen zijn namelijk water- en hittebestendigheid. Helaas maakt dit het ook heel lastig om deze stoffen af te breken in de natuur. Door het grootschalig gebruik zijn deze stoffen dan tegenwoordig ook te vinden in de bodem, het grondwater en zelfs het bloed van mensen. Bovendien veroorzaken deze stoffen bij langdurige blootstelling en ophoping mogelijk kanker en onvruchtbaarheid. Dit heeft afgelopen twee jaar geleid tot normen voor de toegestane concentratie PFAS in de grond. Dit leidde tot veel ophef en vele bouwprojecten kwamen vast te zitten door de strenge normering.
Amerikaanse onderzoekers van Princeton University publiceerden eind 2019 een onderzoek over een bacterie met de naam ‘Acidimicrobium A6’, die PFAS kan afbreken en onschadelijk maakt. Naar aanleiding hiervan heeft milieuadviesbureau Geofoxx in samenwerking met het laboratorium Orvion een onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid van deze bacterie(familie) in de provincie Zuid Holland. De ‘A6’ bacterie zelf is niet gevonden, maar wel aanverwante soorten op plekken met een lage zuurgraad, ijzer- en ammoniumrijke bodem, en lage zuurstofconcentraties (zeer natte bodems). Met laboratoriumtesten moet nog bevestigd worden of de van nature voorkomende bacterie-populatie in Nederland inderdaad PFAS afbreken.
De bacteriefamilie kan mogelijk een belangrijke bijdrage gaan leveren aan het bodembeheer in Nederland, door het langzaam maar gestaag afbreken van PFAS. De natuurlijke methode zou een goede uitkomst bieden voor (grote) gebieden met lage concentraties PFAS. Bijvoorbeeld om gebieden op lange termijn weer beschikbaar te krijgen voor wonen of natuur. De biologische en fysieke omstandigheden kunnen bijvoorbeeld aangepast worden, door de grondwaterstanden te verhogen en met planten waarvan de wortels een belangrijke rol spelen in het afbraakproces.
Een andere technische mogelijkheid is voor “hotspots” om in reactoren hyperactieve bacteriën te kweken en deze toe te voegen aan de bodem, op plekken met hoge concentraties PFAS (“bioaugmentatie”). Dit staat voor deze soorten nog wel in de kinderschoenen, maar blijft kansrijk voor de toekomst.
Geofoxx en Orvion staan in de startblokken om additionele kennis te verzamelen teneinde deze kansen te verzilveren.
Het project is uitgevoerd als onderdeel van het Uitvoeringsprogramma Bodem en in opdracht van de provincie Zuid Holland. Hiernaast is er samengewerkt met de Omgevingsdienst Midden Holland en een studententeam van Wageningen UR. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marc van Bemmel (Orvion, 06-21859700), Luuk de Vetten (Geofoxx, 06-53354095) en/of Jeroen Oosterwegel (Geofoxx, 06-20011987).